Η υψηλή αποτελεσματικότητα των αεροσκαφών stealth στις τοπικές συγκρούσεις τις τελευταίες δεκαετίες σε όλο τον κόσμο έχει οδηγήσει σύμφωνα με πολλούς σε μια μυθοπλασία γύρω από το αεροσκάφος με την τεχνολογία του «stealth» - κοινώς καλείται «αόρατο». Αλλά μην ξεχνάμε ότι για κάθε «ασπίδα» υπάρχει και το «σπαθί». Είναι αόρατα τα τελευταία αμερικανικά αεροσκάφη stealth;....
Όπως αποκαλύπτει μια τελευταία έκθεση της Πολεμικής Αεροπορίας, λίαν συντόμως η αντίστοιχη αεροπορική δύναμη της Τουρκίας θα διαθέτει στο ενεργητικό της ένα αεροσκάφος με πρωτόγνωρες δυνατότητες, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες συνέπειες στο στρατιωτικό ισοζύγιο μεταξύ των δύο πλευρών του Αιγαίου. Oι συγγραφείς της εκθέσεως, Επγός (ΜΗ) Κωνσταντίνος Ζηκίδης, Ανθσγός (I) Σκόνδρας Αλέξιος και Ανθσγός (I) Τόκας Χαρίσιος, προβληματισμένοι με αυτές τις εξελίξεις, αναλύουν την «Αντιμετώπιση Αεροσκαφών Χαμηλής Παρατηρησιμότητας (stealth)».
Μόσχα, αεροδρόμιο Ζουχόφκι
Η κατάσταση στο Διεθνές Εξοπλιστικό Σαλόνι στο Ζουχόφκι της Μόσχας αρκετά παραδοσιακή για τέτοια γεγονότα: Τα εκθέματα τοποθετημένα σε σειρές σε τεράστια σπηλαιώδες υπόστεγα, όπως έχουν μετατραπεί προσωρινά εκθεσιακές και συνεδριακές αίθουσες. Στο περίπτερο του Ομίλου Almaz-Antey μια συγκλονιστική εικόνα: Ο πύραυλος κατευθύνεται προς το αεροπλάνο, που θυμίζει πολύ έντονα το αμερικανικό F-35C Lightning II, το οποίο στη συνέχεια εξαφανίζεται μέσα σε μια πορτοκαλί βαμμένη έκρηξη. Όπως μπορείτε να φανταστείτε, το Αμερικανικό Πεντάγωνο αντέδρασε σε αυτό το βίντεο.
Ο Ιβάν Σαλάεβ, μηχανικός της Almaz-Antey, ανοικτός και φιλικός σε όλες τις ερωτήσεις των επισκεπτών. Ο ίδιος μεγάλωσε στο Ζουχόφκι, όπου ο πατέρας του εργαζόταν ως μηχανικός στο σοβιετικό πρόγραμμα αεροδιαστημικής. Οι Ιρανοί του κάνουν ερωτήσεις σχετικά με το εάν οι υπέρυθροι αισθητήρες μπορούν να ανιχνεύσουν ένα αεροπλάνο από τη θερμότητα του κινητήρα του και την τριβή του αέρα πάνω στην επιφάνειά του. Ο Σαλάεβ λέει στους Ιρανούς ότι το υπέρυθρο είναι μόνο μία μέθοδος που προσφέρερεται για την παρακολούθηση. Ο νεαρός μηχανικός δεν είναι ντροπαλός σχετικά με το ποιο είναι το αεροπλάνο στόχαστρο της εταιρείας του. Ερωτηθείς εάν θα μπορούσε να παρακολουθηθεί και να καταστραφεί ένα F-35, με χαμόγελο απαντά: «Λοιπόν, πάμε να το προσπαθήσουμε».
Πολιτική και Οικονομία
Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες και εγγυήσεις 396 δισεκατομμυρίων δολαρίων, θέλει να διασφαλίσει ότι το F-35 θα λειτουργήσει απρόσκοπτα και αόρατα στον αέρα. Οι επίδοξοι αντίπαλοι της Ουάσιγκτον αγοράζουν τώρα συστήματα αεράμυνας που είναι σε θέση να κατάρριψουν αυτό το αεροσκάφος. Είναι πιθανό ότι αυτή η κατάσταση δεν θα ευχαριστήσει τους Αμερικανούς πιλότους και τους συμμάχους τους.
Η ύπαρξη ενός αεροσκάφους stealth, το οποίο επιτρέπει να εντοπιστούν και να πληγούν οι στόχοι σε καλά προστατευμένες θέσεις - μια γενναιόδωρη στήριξη της διπλωματίας της μόχλευσης. Και η Ρωσία, με την πώληση στρατιωτικού εξοπλισμού στις δυνάμεις που αισθάνονται ότι απειλούνται από τα αεροσκάφη της Αμερικής, ισχυρίζεται ότι είναι ένας ισχυρός ανεξάρτητος παίκτης στην παγκόσμια πολιτική σκηνή.
Επιπλέον - το εμπόριο όπλων: Αυτό είναι πολύ κερδοφόρο. Για παράδειγμα, η τελευταία συναλλαγή μεταξύ της Almaz-Antey και της Κίνας για 15 τάγματα S-300PMU2, έφερε στη Ρωσία δισεκατομμύρια δολαρίων. Κάθε ένα από αυτά τα συγκροτήματα έχει δύο ή τρία ραντάρ και τέσσερις εκτοξευτές. Αυτά τα ραντάρ μπορούν ταυτόχρονα να παρακολουθούν μέχρι και 100 στόχους, καθώς και να τους καταπολεμήσουν με κάθε εκτοξευτή που επιτρέπει να εξαπολυθούν τέσσερα βλήματα, τα οποία σπεύδουν στον στόχο με ταχύτητα έξι φορές αυτήν του ήχου. Με τα λεφτά που δαπανήθηκαν για το σύνολο των 60 κινητών εκτοξευτών πυραύλων μπορεί κανείς να αγοράσει μισή ντουζίνα F-35 Lightning II.
Αυτά τα ευαίσθητα ραντάρ και τα υψηλής ταχύτητας πυραυλικά συστήματα S-300 είναι σε λειτουργία και στην Κρήτη, δημιουργώντας μια αξιόπιστη ομπρέλα για να προστατεύσει τα ελληνικά στρατεύματα - εάν η Τουρκία σκεφτεί να επιτεθεί στην Ελλάδα.
«Τα ραντάρ που λειτουργούν στην περιοχή VHF, είναι σε θέση να ανιχνεύσουν τα αεροσκάφη τεχνολογίας stealth,» - ανακοιώθηκε στην στρατιωτική έκθεση MILEX στο Μινσκ της Λευκορωσίας από την NNIIRT (Nizhny Novgorod Research Institute of Radio Engineering). «Οι Αμερικανοί έχουν ήδη συνειδητοποιήσει ότι το πρόγραμμα των αεροσκαφών stealth δεν έδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα». Οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι αυτά τα λεγόμενα είναι μια ισχυρή υπερβολή, αλλά αυτή η δήλωση κρύβει και μια δόση αλήθειας.
Η αλληλεπίδραση μεταξύ του ραντάρ και του αεροσκάφος - ένα θέμα της φυσικής. Τα αεροσκάφη τεχνολογίας stealth έχουν κατασκευαστεί έτσι ώστε τα κύματα ραντάρ να αποκρούονται διάσπαρτα στο πλάι - σκέδαση της προσπίπτουσας ακτινοβολίας, και να μην παίρουν τον δρόμο της επιστροφής στο δέκτη. Ωστόσο, διαφορετικά ραντάρ λειτουργούν σε διαφορετικές συχνότητες.
Oι σχεδιαστές αεροσκαφών stealth τα ανέπτυξαν με την ελπίδα ότι θα είναι αόρατα για τα ραντάρ που λειτουργούν κυρίως στην X-band (8-12 GHz). Είναι αυτά τα ραντάρ που χρησιμοποιούνται από τα περισσότερα συστήματα αεράμυνας, δεδομένου ότι τα μικροκύματα παρέχουν μια συμβιβαστική λύση μεταξύ εύρους και ταυτοποίησης.
Για το λόγο αυτό, το σύγχρονο σύστημα αεράμυνας πρέπει να έχει αρκετούς διαφορετικούς τύπους ραντάρ που να παρακολουθούν τον ίδιο εναέριο χώρο, αλλά σε διαφορετικές γωνίες. Για παράδειγμα, το σύστημα αεράμυνας που προστατεύει μια κρίσιμη εγκατάσταση, θα ήταν καλύτερο να συλλέγει δεδομένα από ένα δίκτυο ραντάρ σε απόσταση μεταξύ τους, παρέχοντας επαρκείς πληροφορίες για την καθοδήγηση των αντιεροπορικών πυραύλων. Τα ραντάρ που λειτουργούν στην μπάντα VHF (VHF, 30-300 MHz), είναι σε θέση να εντοπίσουν ένα αεροσκάφος που πλησιάζει, όπως λειτουργούν σε υψηλότερες συχνότητες, στις ζώνες S (2-4 GHz) ή L (1-2 GHz). Στην πράξη πρόκειται για τα αντιαεροπορικά πυραυλικά συστήματα που διαθέτει κυρίως η Ρωσία - είναι ήδη έτοιμα.
«Η αποτελεσματικότητα του δικτύου αεράμυνας διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στη διατήρηση της αεροπορικής ισχύος και συμβάλει στην αποτροπή. Η αποτελεσματικότητα του δικτύου αεράμυνας για την αντιμετώπιση απειλών stealth θα προκύψει μέσα από τον συνδυασμό πολλών και διαφορετικών συστημάτων, καθώς κανένα από μόνο του δεν αποδεικνύεται ικανό να αντιμετωπίσει έναν τέτοιο αντίπαλο,» καταγράφεται στην μελέτη των συγγραφέων της Πολεμικής Αεροπορίας.
Με άλλα λόγια, πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σύστημα αεράμυνας, όπως ακριβώς το καλεί και το Αμερικανικό Πεντάγωνο, το οποίο περιπλέκει σημαντικά τον επιτιθέμενο. Υποτίθεται ότι αυτό θα είναι ο πρωταρχικός σκοπός της κρούσης των αεροσκαφών stealth. Ωστόσο, τα ίδια τα «αόρατα» αεροσκάφη αντιμετωπίζουν μια σοβαρή απειλή. Η ραγδαία αύξηση της υπολογιστικής δύναμης οδηγεί στην ανάπτυξη νέων αισθητήρων και νέες τεχνικές, οι οποίες στη συνέχεια δυσχεραίνουν σε μεγάλο βαθμό την εφαρμογή των πλεονεκτημάτων του σχεδιασμού stealth.
Raptor και Lightning
Το τελευταίο αμερικανικό αεροσκάφος stealth F-35 Lightning II - το πιο τεχνολογικά εξελιγμένο αεροσκάφος στην αεροπορική ιστορία. Το αεροσκάφος αυτό πρόκειται να το αγοράσουν τουλάχιστον οκτώ χώρες - συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, και κατά πάσα πιθανότητα αυτό το αεροσκάφος είναι που προορίζεται να καταπολεμήσει τα νέα ρωσικά ραντάρ και πυραύλους ή να καταρριφθεί από αυτά.
Για να μειωθεί η διατομή ραντάρ, τα όπλα του F-35 βρίσκονται σε εσωτερικά διαμερίσματα, στις καμπυλότητες του αεροσκάφους υπάρχουν αιχμηρές αρθρώσεις, και είναι ενσωματωμένες όλες οι κεραίες. Ωστόσο, αυτό το νέο αεροσκάφος είναι περισσότερο πιθανό να εντοπιστεί, παρά το F-22 Raptor. Ο Μάικλ Ντιούν από το Πανεπιστήμιο Εθνικής Άμυνας, είναι για τα νέο αεροσκάφος επιφυλακτικός, λέγοντας ότι «μόνο το F-22 μπορεί να επιβιώσει σε προστατευμένο εναέριο χώρο με τα πιο εξελιγμένα συστήματα αεράμυνας».
Το F-35 είναι ένα αεροσκάφος πολλαπλών χρήσεων, ικανό για αερομαχία, για πλήγματα ακριβείας εναντίον στόχων εδάφους και για να πραγματοποιήσει αναγνώριση. Κάθε μία από αυτές τις λειτουργίες είναι πολύ συγκεκριμένη. Από την μια, οι συμβιβασμοί των επιδόσεων το κάνουν τόσο ευέλικτο, από την άλλη παρουσιάζουν ένα μειονέκτημα - είναι πιο ορατό από το F-22 Raptor. Το F-35 από την άποψη της υπογραφής ραντάρ δεν είναι τόσο τέλειο όσο το F-22 και το Β-2, αεροσκάφη που σχεδιάστηκαν με βάση την έκθεσή τους σε πολλές διαφορετικές γωνίες και σε διαφορετικές συχνότητες. Το φάσμα των γωνιών «αορατότητας» του Lightning II είναι στενότερο - από το μέτωπο είναι σχεδόν αόρατο, αλλά πλευρικά και από πίσω παρουσιάζει μια αυξημένη «ορατότητα», σημειώνει ο Τζόν Παπαλάρντο στο περιοδικό PopularMechanics.
Ο Κάρλο Κόππ, γνωστός αναλυτής από την Αυστραλία και φρενήρης υποστηρικτής της απόκτησης του F-22 για την πατρίδα του, επικρίνει πολύ σκληρά το έργο F-35. Ισχυρίζεται ακόμη ότι το Lightning II σε γενικές γραμμές «δεν μπορεί να θεωρηθεί ως μια ολοκληρωμένη εφαρμογή των αρχών stealth». Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα που εκπέμπονται από το ραντάρ θα πρέπει να αντικατοπτρίζονται στη διασταύρωση της πτέρυγας και της ατράκτου, έτσι ώστε το αεροσκάφος θα είναι σαφώς ορατό από οποιαδήποτε κατεύθυνση, εκτός από το μέτωπο.
Ο Κόππ δεν είναι ο μόνος ο οποίος επισημαίνει τις πιθανές πηγές του προβλήματος. Ειδικότερα, οι ευρωπαίοι κατασκευαστές αεροσκαφών πιστεύουν ότι ένα ισχυρό ραντάρ αεράμυνας μπορεί να εντοπίσει το F-35, ακόμη και από το μέτωπο, αν ταυτόχρονα ακτινοβολείται από πολλές πλευρικές γωνίες. Στην Ελλάδα, μια ομάδα ερευνητών, αναπτύσσει επίσης ένα ραντάρ με δυνατότητα αποκάλυψης αεροσκαφών stealth. To πρόγραμμα Hellenic Multi target Passive System, γνωστό και ως CCIAS, επιδείχτηκε για τελευταία φορά στην στρατιωτική ηγεσία τον Ιούλιο του 2012.
Η ακτινοβολία ραντάρ έρχεται αντιμέτωπη ακόμη και με τα μικρά εμπόδια, όπως πριτσίνια ή άλλα μέρη που εκτείνονται πάνω από τη λεία επιφάνεια. Ο Μπίλ Σβίτμαν, ένας δημοσιογράφος για το παγκόσμιας εμβέλειας περιοδικό Aviation Week, έχει αναφέρει ότι αν και τα όπλα του F-35 είναι κρυμμένα σε ένα εσωτερικό διαμέρισμα, στο μέρος που αυτό σφραγίζει υπάρχει μια διόγκωση. Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτή η ανομοιομορφία είναι πλήρως ικανή για να προδώσει ολόκληρο το αεροσκάφος.
Ωστόσο, ο Στίβ O'Μπράιν, αντιπρόεδρος της Lockheed Martin και πρώην πιλότος F/A-18, αντιτάσσεται έντονα στους επικριτές: «Δεν συμφωνώ με την άποψη ότι το F-35 είναι κατώτερο από την άποψη της κάλυψης από οποιοδήποτε άλλο αεροσκάφος». Μερικά από τα προβλήματα που συνδέονται με το προηγούμενο μοντέλο F-22, έχουν στο F-35 οριστικά λυθεί. Ειδικότερα, η επίστρωση ενός υλικού απορρόφησης στο F-22, απαιτεί συνεχή συντήρηση, ένας εφιάλτης στον τομέα της υλικοτεχνικής υποστήριξης. Το F-35 είναι κατασκευασμένο από σύνθετα υλικά ινών άνθρακα, έτσι ώστε τα ραδιο-στοιχεία απορρόφησης ενσωματώνονται στο αεροσκάφος κατά το στάδιο της παραγωγής, το οποίο έτσι είναι πολύ πιο ανθεκτικό και αξιόπιστο.
Ωστόσο, το κλειδί της επιτυχίας στο Lightning II - είναι το ραντάρ ενεργής ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA). Αντίθετα από τα συμβατικά ραντάρ που σαρώνουν το χώρο με μηχανική περιστροφή της κεραίας, το AESA περιστρέφεται αλλάζοντας τις φάσεις των επιμέρους πομπών με σταθερή συστοιχία κεραιών. Αυτό επιτρέπει την ταχύτερη και καλύτερη ψηφιακή σάρωση, η οποία με τη σειρά της επιτρέπει την απεικόνιση στο χάρτη εκατοντάδων τοπίων και την παρακολούθηση των στόχων. Το AESA του F-35 μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για εφαρμογές ηλεκτρονικού πολέμου. Οι αισθητήρες ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας προειδοποιούν τον πιλότο του F-35 από την απειλή, δίνοντάς του τον χρόνο να ξεφύγει από τον κίνδυνο, ή να χρησιμοποιήσει το δικό του ραντάρ ενεργά για την εμπλοκή του εχθρικού ραντάρ.
Ωστόσο, αυτό είναι δίκοπο μαχαίρι. Το AESA ραντάρ παρέχει με εξαιρετική προστασία στο F-35, αλλά αυτή η τεχνολογία μπορεί να εφαρμοστεί και από τον αντίπαλο, ο οποίος θα μπορούσε να προμηθευτεί επίσης το F-35 ή ένα αεροσκάφος από άλλη χώρα προέλευσης - με παρόμοιες τεχνολογικές αρετές. Ένα ρωσικό L-band AESA έχει ήδη αναπτυχθεί, και σύμφωνα με το ρωσικό περιοδικό Takeoff, «όχι χειρότερα από οποιαδήποτο ξένο ραντάρ αυτού του τύπου», ενώ ένα X-band AESA δοκιμάζεται με το πολλά υποσχόμενο ρωσικό μαχητικό T-50 (PAK FA).
Έγκυρη προφύλαξη
Η πρόοδος στον τομέα της άμυνας έχει αρχίσει να προκαθορίζει τις νέες στρατηγικές των υπεύθυνων της άμυνας. Κανείς δεν λέει βέβαια ότι ήρθε ο καιρός να εγκαταλείψουν την τεχνολογία stealth, αλλά εκείνοι οι στρατηγοί που είναι επιφορτισμένοι να σχεδιάσουν στο μέλλον στρατιωτικές επιχειρήσεις, πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την πρόοδο που έχει σημειωθεί από την πλευρά της αεράμυνας - και αντίστροφα.
Το Αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό έχει υπογραμμίσει ότι για να εξασφαλιστεί η ασφάλεια των αμερικανικών αεροσκαφών θα ήταν λογικό να εγκατασταθεί καλύτερος εξοπλισμός και όπλα. Εκτός από την ανάπτυξη ενός αεροσκάφους που μπορεί να νικήσει κάθε αντίπαλο, απαραίτητη είναι αναβάθμιση των υφιστάμενων, εφοδιάζοντάς τα με νέα, πιο μεγάλου βεληνεκούς όπλα, που θα επιτρέπουν στους πιλότους να επιτεθούν, χωρίς να εμπίπτουν στο εύρος του ραντάρ του εχθρού. Επιπλέον, προτείνει τη χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων για την καταστολή της εχθρικής αεράμυνας, πριν από τη χρήση επανδρωμένων αεροσκαφών.
Μέχρι σήμερα, η αντιεροπορική άμυνα της οικογένειας S-300 εξακολουθεί να μην έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ σε πολεμικές εφαρμογές, ενώ το F-35 Lightning II δεν έχει περάσει όλες τις δοκιμές που είναι αναγκαίες για να τιτλοφορεί ως πλατφόρμα δικτυοκεντρικών στρατιωτικών επιχειρήσεων. Μέχρι στιγμής, ο πόλεμος μεταξύ των συστημάτων επίγειας αεράμυνας και εναέριων πλατφόρμων είναι μεταξύ των επιχειρηματιών και των μέσων ενημέρωσης. Και δεν ξέρουμε σε πόσα χρόνια θα μεταφραστεί αυτό σε πραγματικές μάχες, όταν θα κρίνεται η ανθρώπινη ζωή και η περαιτέρω πορεία της ιστορίας.
Οι συγγραφείς της εκθέσεως που δημοσιεύεται στην «Αεροπορική Επιθεώρηση» του Δεκεμβρίου 2012 - η περιοδική έκδοση του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας, καταλήγουν στο έγκυρο συμπέρασμα ότι «οι νέες τεχνολογίες που έχουν εμφανιστεί, πρωτοεφμανιζόμενες σε αεροσκάφης ευρείας παραγωγής,... πρόκειται να διαταράξουν ευαίσθητες ισορροπίες. Στις περιπτώσεις αυτές, μια τέτοιου είδους ενίσχυση του ενός, χωρίς δυνατότητα γεφύρωσης του άλλου, μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες συνέπειες».
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου